میناکاری در شهرهای مختلف ایران همچون اصفهان و همدان انجام میشود. مینای همدان، که اغلب روی سفال صورت میگیرد، به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد خود به عنوان یکی از مهمترین صنایع دستی این استان شناخته میشود. همدان و بهویژه شهر لالجین، به عنوان قطب تولید سفال و میناکاری روی سفال در ایران شناخته میشود. مینای همدان علاوه بر زیبایی، اصالت و قدمتی طولانی دارد که تاریخ آن به دوران سلجوقیان بازمیگردد.
پیشینه میناکاری در همدان
هنر میناکاری در همدان دارای تاریخچهای غنی و پر از فراز و نشیب است. این هنر در زمان سلجوقیان به اوج خود رسید و در آن زمان ظروف میناکاری شده برنجی به کشورهای همسایه صادر میشد. پس از سلجوقیان و در دوره مغول، مینای همدان تغییرات بزرگی را تجربه کرد. نقوش عربی که در گذشته رایج بود، جای خود را به تصاویر لباسها و ظاهر درباریان ایرانی داد. در دوره صفوی، این هنر با استفاده بیشتر از رنگ قرمز و نقوش شاهانه مانند ضیافتهای سلطنتی و شکار، به تکامل رسید. هرچند در زمان قاجار، این هنر رو به زوال گذاشت، اما در دورههای بعدی این هنر دوباره احیا شد و امروزه به عنوان یکی از مهمترین صنایع دستی همدان به شمار میآید.
تفاوت های میناکاری همدان و اصفهان
میناکاری همدان عمدتاً روی سفال انجام میشود، در حالی که میناکاری اصفهان بیشتر بر روی فلزاتی مانند مس و نقره صورت میگیرد. این تفاوت در جنس ماده اولیه، به میناکاری همدان ظاهری متفاوت و منحصر به فرد میبخشد. ظروف سفالی مینای همدان معمولاً رنگهای شاد و زندهای دارند و نقوش سادهتر و محلیتری را نسبت به میناکاری اصفهان به نمایش میگذارند. در مقابل، میناکاری اصفهان با رنگهای غنیتری همچون آبی لاجوردی و فیروزهای و نقوش پیچیدهتر مانند طرحهای اسلیمی شناخته میشود.
یکی از دلایل محبوبیت میناکاری همدان، قیمت مناسبتر آن نسبت به میناکاری فلزی است. ظروف سفالی میناکاری شده همدان به دلیل سبکی و زیباییشان گزینهای مناسب برای تزئین خانههای ایرانی به شمار میروند. با این حال، برخی از مشتریان همدانی به دلیل علاقه به دوام بیشتر و براقیت ظروف مسی، به خرید محصولات میناکاری روی مس نیز روی میآورند.
میناکاری روی مس اصفهان دوام خیلی بالایی دارد و با گذشت زمان آسیب نمی بیند.
خرید گلدان میناکاری شده اصفهان
فرآیند میناکاری روی سفال در همدان
میناکاری روی سفال همدان مراحل پیچیدهای دارد که از تهیه سفال تا رنگآمیزی و پخت آن در کوره را شامل میشود. ابتدا سفال توسط سفالگر با استفاده از چرخ سفالگری شکل داده میشود. سپس سطح سفال با لعاب سفید پوشانده میشود و آن را در دمای حدود 800 درجه سانتیگراد در کوره قرار میدهند تا لعاب تثبیت شود. بعد از این مرحله، طرحهای سنتی و نقوش گل و گیاه با استفاده از رنگهای مینایی بر روی سفال کشیده میشود. در نهایت، سفال دوباره در کوره قرار میگیرد تا رنگها به صورت دائمی بر روی آن تثبیت شوند.
رنگهای مورد استفاده در میناکاری همدان معمولاً از مواد طبیعی مانند گیاهان و مواد معدنی تهیه میشود، هرچند امروزه از رنگهای شیمیایی نیز استفاده میشود. این رنگها به دلیل ترکیبات خاص خود، در دماهای بالا پایدار مانده و زیبایی خیرهکنندهای به آثار مینا کاری میبخشند.
محصولات و کاربردهای میناکاری روی سفال
میناکاری روی سفال بر روی انواع مختلفی از ظروف و اشیاء تزئینی انجام میشود. گلدان های میناکاری، بشقابها، قاب عکسها، جواهرات و اشیاء کوچک تزئینی از جمله محبوبترین محصولات میناکاری این استان به شمار میآیند. علاوه بر این، مینا کاری همدان در زیارتگاههای مقدس نیز کاربرد دارد و در درها و پنجرههای این مکانها به کار میرود.
یکی دیگر از سوغات مهم همدان که بسیار مورد توجه قرار میگیرد، چرم است. چرم همدان که از گذشتههای دور شهرت داشته، هنوز هم به عنوان یکی از بهترین چرمهای ایران شناخته میشود. چرمسازان همدانی انواع محصولات دستباف و ماشینی را با کیفیت بالا و تنوع زیاد تولید میکنند و به بازار عرضه مینمایند.
تاثیر اقتصادی
مینای همدان نه تنها به عنوان یک هنر زیبا و اصیل شناخته میشود، بلکه تاثیرات اقتصادی مثبتی نیز برای این منطقه به همراه دارد. تولید و فروش محصولات میناکاری در همدان به دلیل قیمت مناسب و زیبایی بینظیرشان، بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی را به خود جذب میکند. فروشگاههای صنایع دستی همدان، با ارائه محصولات متنوع از جمله میناکاری، نقش مهمی در رونق اقتصاد محلی ایفا میکنند.
امروزه، با گسترش فروشگاههای آنلاین، امکان خرید اینترنتی این محصولات نیز فراهم شده است. این فروشگاهها به مشتریان داخلی و خارجی این امکان را میدهند تا به راحتی از هر نقطهای از جهان، محصولات اصیل و زیبای مینا کاری همدان را سفارش دهند.
آینده میناکاری همدان
با وجود قدمت طولانی هنر مینای همدان، این هنر همچنان در حال تکامل و پیشرفت است. صنعتگران جوان همدانی با استفاده از طرحها و ایدههای جدید، تلاش میکنند تا این هنر قدیمی را با سلیقههای مدرن ترکیب کرده و محصولات جدید و متنوعی را به بازار عرضه کنند. همچنین، آموزش مینا کاری به نسلهای جدید در کارگاههای صنایع دستی این منطقه، تضمینی برای ادامه بقای این هنر زیبا است.
در کنار این تلاشها، حمایت از هنرمندان و صنعتگران این حوزه از طریق خرید محصولات آنها نیز اهمیت زیادی دارد. با خرید محصولات مینا کاری همدان، نه تنها میتوان از زیبایی و اصالت این هنر بهره برد، بلکه به حفظ و تداوم این هنر در آینده نیز کمک کرد.
میناکاری روی سفال همدان
جمع بندی
میناکاری همدان ، هنری است که با تاریخ، فرهنگ و اقتصاد این منطقه پیوند عمیقی دارد. از دوران سلجوقیان تا به امروز، این هنر زیبا و اصیل توانسته جایگاه خود را در میان صنایع دستی ایران حفظ کند. محصولات مینا کاری همدان با زیبایی خاص خود و قیمت مناسب، همواره مورد توجه خریداران داخلی و خارجی بودهاند. با ادامه آموزش و حمایت از هنرمندان میناکار، این هنر میتواند همچنان درخشان باقی بماند و به عنوان یکی از نمادهای صنایع دستی ایران به جهان معرفی شود.
